Galimatias prawny szkoleń kierowców zawodowych

System szkolenia kierowców znany jest od 2006 roku, kiedy to ukazała się zmiana do ustawy o transporcie drogowym. Przepis ten wprowadził w życie kwalifikację wstępną oraz szkolenia okresowe. Po czterech latach wydawać by się mogło, że wszystko jest jasne i uporządkowane. Niestety praktyka pokazuje, jak wiele niejasności budzą one w dalszym ciągu.

Zmiana przepisów dotyczących warunków, jakie musi spełniać kierowca zawodowy, wprowadziła wiek 18 lat dla kierowców wykonujących przewozy rzeczy. Poprzednie przepisy mówiły o wieku 21 lat (pojazdy powyżej 7,5 tony). W ten sposób na rynku pracy znalazła się grupa osób, które ukończyły 18. rok życia, uzyskały prawo jazdy kategorii C jeszcze przed dniem obowiązywania kwalifikacji wstępnej, a więc przed 10 września 2009 roku. Kierowców tych nie obejmuje kwalifikacja wstępna, więc ukończyli oni kurs dokształcający dla kierowców przewożących rzeczy. Po spełnieniu wszystkich warunków, kierowcy ci zgłaszają się do przedsiębiorców z chęcią podjęcia pracy. Przedsiębiorcy, mając wątpliwości prawne, nakazują dostarczać pisemne poświadczenie, że mogą zatrudnić takiego kierowcę. Wymierną instytucją dla przedsiębiorstw transportowych jest Inspekcja Transportu Drogowego. I tu kierowcy uzyskują opinię, że mogą kierować pojazdami, ale tylko takimi, których dmc nie przekracza 7,5 tony.

Skierowaliśmy do Ministerstwa Infrastruktury zapytanie czy kierowca, który uzyskał prawo jazdy kat. C przed 11 września 2009 roku, przed ukończeniem 21. roku życia, po odbyciu kursu dokształcającego i wykonaniu badań lekarskich i psychologicznych, może być zatrudniony przed przedsiębiorcę i wykonywać przewozy drogowe pojazdami, których dmc przekracza 7,5 tony. Odpowiedź podpisał Dyrektor Biura Informacji i Promocji Ministerstwa Infrastruktury, w której stwierdził, że kierowca, któremu wydano prawo jazdy kategorii C1, C1+E, C lub C+E do dnia 10 września 2009 r. i który ukończył kurs dokształcający na przewóz rzeczy, ma prawo wykonywania przewozu drogowego rzeczy w zakresie posiadanego prawa jazdy i jest zobowiązany do ukończenia pierwszego szkolenia okresowego w terminie, o którym mowa w art. 3 ust. 2 ustawy z dnia 17 listopada 2006 r. o zmianie ustawy o transporcie drogowym oraz o zmianie ustawy – Prawo o ruchu drogowym.

Istnieje zatem rozbieżność stanowisk. Inspekcja Transportu Drogowego zastrzega w swojej opinii, że nie stanowi ona wiążącej wykładni przepisów prawa, lecz jest informacją na ich temat oraz wyjaśnieniem w zakresie stosowania. Stanowisko ministerstwa jest już wiążące. Oznaczać to może, że obowiązujące przepisy nie zabraniają wykonywać przewozów drogowych rzeczy pojazdami, których dmc przekracza 7,5 tony, bez ograniczeń wiekowych.

Kolejnym przykładem niejasności jest interpretacja zapisów art. 39d ust. 6 ustawy o transporcie drogowym, w którym ustawodawca dopuszcza możliwość ukończenia jednego szkolenia okresowego i przypisania go do dwóch kategorii prawa jazdy. Polska jest tu podzielona jak w polityce. Część wydziałów komunikacji przypisuje jedno szkolenie zarówno do kat. C, jak i D prawa jazdy, a inne tylko do jednej. Początek niejasności znajduje się w rozporządzeniu Ministra Infrastruktury z 1 kwietnia 2010 roku w sprawie szkolenia kierowców wykonujących przewóz drogowy, w którym jest mowa o dwóch rodzajach szkoleń: kwalifikacji wstępnej i szkoleniu okresowym. W przypadku kwalifikacji wstępnej określone zostały bloki programowe, natomiast szkolenia okresowe realizowane odpowiednio dla praw jazdy kategorii:

– C1, C, C1+E i C+E,

– D1, D, D1+E i D+E.

Nie ma tu już mowy o blokach programowych, a jedynie wskazuje się zakres szkoleń określony w załączniku nr 2 do rozporządzenia, w którym wymienione są 3 moduły podstawowe plus 19 modułów do wyboru. Załącznik ten również nie wskazuje bezpośrednio na moduły, które należy wybierać dla odpowiedniej kategorii prawa jazdy. Tematyka modułów jest uogólniona. Czy moduł „Pierwsza pomoc” lub np. „Czynnik ludzki w przewozie” należy zaliczyć jako szkolenie dla kat. C czy D? Na zakończenie szkolenia kursant otrzymuje „Świadectwo kwalifikacji zawodowej”, które jest dokumentem poświadczającym zarówno ukończenie kwalifikacji, jako i szkolenia okresowego. W dokumencie tym ponownie pojawia się określenie „ukończył blok programowy”. Jaki? Przecież przy szkoleniu okresowym nie ma bloków programowych. Wydziały Komunikacji dokonujące wpisu do prawa jazdy czynią to na podstawie rozporządzenia Ministra Infrastruktury z 21 stycznia 2004 roku w sprawie wydawania uprawnień do kierowania pojazdami. Wydziały opierają się na suchym przepisie, który mówi, że „wpis potwierdzający odbycie kwalifikacji lub szkolenia okresowego w postaci kodu »95« i daty jego ważności dokonywany jest w dokumencie prawa jazdy w poz. »ograniczenia« (kolumna 12) przy kategorii prawa jazdy, której dotyczy aktualne świadectwo kwalifikacji zawodowej”. Przepis powyższy nie zabrania dokonania wpisu o ukończonym szkoleniu okresowym do dwóch kategorii. Dlaczego więc nie stosuje się zapisów art. 39d ust. 6 ustawy o transporcie drogowym? Na to pytanie chyba nikt nie zna odpowiedzi. Wiadomo jednak, kto odczuwa skutki braku jednoznaczności przepisów. Żyjemy w jednym kraju, a jednak w każdym powiecie spotykamy się z inną praktyką. Z całą pewnością można stwierdzić, że tak naprawdę urzędnikom najmniej zależy na wyprostowaniu przepisów. Najbardziej zależy zainteresowanym, czyli kierowcom. Na drugim miejscu należy postawić ośrodki szkolenia kierowców, które często również naciągają prawo – ale z całą pewnością po to, aby ułatwić życie szkolonym osobom. Skoro urzędnicy tego nie robią, to musi ktoś inny.

red.