Ryzyko na drogach krajowych

Wyniki badań obejmujących lata 2009 – 2011 wskazują na znaczną redukcję długości odcinków czarnych, o największym ryzyku zostania ofiarą śmiertelną lub ciężko ranną w wyniku wypadku drogowego, oraz wzrost długości odcinków zielonych, gdzie to ryzyko jest najmniejsze.

Nową mapę ryzyka dla dróg krajowych opracowała grupa naukowców z Politechniki Gdańskiej wraz w ekspertami Polskiego Związku Motorowego i Fundacji Rozwoju Inżynierii Lądowej z Gdańska.

Ryzyko indywidualne przedstawiono graficznie na mapie obejmującej sieć dróg krajowych w Polsce w skali pięciostopniowej. Kolor czarny oznacza najwyższą klasę ryzyka (najniższy stopień bezpieczeństwa), kolor zielony najniższą (najwyższy stopień bezpieczeństwa). Dotyczy ono każdego użytkownika dróg krajowych. Jest mierzone częstością występowania wypadków z ofiarami śmiertelnymi i ciężko rannymi na każdym fragmencie drogi w stosunku do liczby pojazdów, które przejeżdżają przez ten odcinek (natężenia ruchu pojazdów). Mapę ryzyka indywidualnego opracowano na podstawie danych zebranych przez policję.

W badanym trzyletnim okresie (2009 ? 2011) na drogach krajowych w Polsce doszło do 9,8 tys. poważnych wypadków (z ofiarami śmiertelnymi lub ciężko rannymi), w których zginęło 4,3 tys. osób, kolejne 8,4 tys. odniosło ciężkie obrażenia ciała. Koszty materialne i społeczne tych wypadków wyniosły ponad 9,8 mld zł.

W stosunku do okresu poprzedniego, obejmującego lata 2005 ? 2007, liczba poważnych wypadków na drogach krajowych spadła o 23 proc., a liczba ofiar śmiertelnych o 28 proc., choć łączna droga przebyta przez pojazdy poruszające się po drogach krajowych wzrosła o 9 proc. Te korzystne zmiany są m.in. efektem prowadzonych działań inwestycyjnych na sieci dróg krajowych, sukcesywnego wprowadzania automatyzacji w systemie nadzoru nad ruchem drogowym (w latach 2009 ? 2010) oraz pozytywnych zmian zachowań uczestników ruchu drogowego.

Niestety, z mapy ryzyka indywidualnego na drogach krajowych w Polsce w latach 2009 ? 2011 wynika, że nadal ryzyko to utrzymuje się na wysokim poziomie, ponieważ:

• 34 proc. długości dróg krajowych to czarne odcinki o najwyższym poziomie ryzyka. Nastąpiła tu jednak znaczna poprawa w stosunku do pierwszego okresu badawczego ? czarne odcinki stanowią obecnie 1/3 długości dróg krajowych, podczas gdy w okresie od 2005 do 2007 roku, rozpoczynającym systematyczne badania ryzyka EuroRAP (Europejskiego Programu Oceny Ryzyka na Drogach), w Polsce stanowiły one 60 proc. długości (jest ich obecnie o 4,4 tys. km mniej)

• 68 proc. długości dróg krajowych to czarne i czerwone odcinki (jest ich obecnie o 17 proc. mniej niż w latach 2005 ? 2007)

• 46 proc. wszystkich poważnych wypadków (z ofiarami śmiertelnymi i ciężko rannymi) na drogach krajowych miało miejsce na czarnych odcinkach (o 25 proc. mniej niż w latach 2005 ?2007)

• tylko 14 proc. długości dróg krajowych (jednak o 9 proc. więcej niż w latach 2005 ? 2007) spełnia kryteria bardzo małego i małego ryzyka przyjęte przez EuroRAP jako poziom ryzyka akceptowanego dla podstawowej sieci dróg (są to głównie odcinki autostrad oraz dwujezdniowych dróg ekspresowych).

W dalszym ciągu najwięcej dróg o nieakceptowalnym poziomie ryzyka występuje w województwach: lubelskim, świętokrzyskim, warmińsko-mazurskim i małopolskim. Najmniej jest ich w Wielkopolsce, na Śląsku i Podlasiu. Najbardziej niebezpiecznymi odcinkami w sieci dróg krajowych są wybrane odcinki na drogach numer 35, 7 oraz 82, a najbardziej bezpiecznymi na autostradach A2 i A1. Największymi zagrożeniami powodującymi nadal wysokie ryzyko są wypadki związane z najechaniem na pieszego, zderzeniami bocznymi i czołowymi, nadmierną prędkością oraz spowodowane przez młodych kierowców.

Zidentyfikowano m.in. trzynaście odcinków krytycznych, o największym potencjale redukcji wypadków z ofiarami śmiertelnymi i ciężko rannymi. Najwięcej występuje ich na obszarze województwa lubelskiego: odcinek DK nr 12 Lublin ? Piaski o długości 25 km (60 wypadków poważnych ? z ofiarami śmiertelnymi i ciężko rannymi), odcinek DK nr 19 Lublin ? Lubartów o długości 26,6 km (50 wypadków poważnych) i odcinek DK nr 82 Lublin ? Łęczna o długości 17,9 km (34 wypadki poważne). Za najbardziej niebezpieczny odcinek w sieci dróg krajowych uznano fragment DK nr 10 Lubicz ? Lipno o długości 39,6 km (68 wypadków poważnych). Ponadto w zestawieniu znalazły się m.in. dwa odcinki DK nr 2: Warszawa ? Mińsk Mazowiecki o długości 19,6 km (52 wypadki poważne) oraz Mińsk Mazowiecki ? Kałuszyn o długości 23,7 km (42 wypadki poważne), a także dwa odcinki popularnej zakopianki: DK nr 7 Rabka ? Lubień o długości 15,8 km (28 wypadków poważnych) i DK nr 47 Rabka ? Nowy Targ o długości 18,7 km (32 wypadki poważne).

Mapa ryzyka na drogach krajowych i powyższe dane zostały przedstawione podczas Międzynarodowego Kongresu Bezpieczeństwa Ruchu Drogowego, zorganizowanego przez Generalną Dyrekcję Dróg Krajowych i Autostrad w ramach programu „Drogi zaufania” we Wrocławiu w dniach 4 ? 6 grudnia 2012 r.

Przedstawione dane nie obejmują jednak sieci pozostałych, blisko 95 proc. dróg publicznych (wojewódzkich, powiatowych i gminnych), a jedynie podstawową sieć polskich dróg. W moim odczuciu uzasadnione jest docelowo rozszerzenie zakresu badań i objęcie nimi także sieci dróg samorządowych, m.in. po to, aby w ich wyniku wytypować odcinki krytyczne i ułatwić planowanie inwestycji pod kątem uzyskania największych efektów w zakresie poprawy warunków bezpieczeństwa uczestników ruchu drogowego.

Marek Wierzchowski,

inżynier ruchu drogowego,

biegły sądowy z zakresu inżynierii

i prawa o ruchu drogowym,

audytor BRD